Phân loại thực phẩm chức năng là một quá trình phức tạp và đa dạng, được các chuyên gia trong lĩnh vực đánh giá và phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Dưới đây là một số phân loại thông dụng của thực phẩm chức năng
Nhóm thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất
Là một trong những nhóm phát triển mạnh mẽ ở nhiều quốc gia trên thế giới như châu Âu, Hàn Quốc, và Nhật Bản. Trong các nền văn minh này, việc bổ sung các dưỡng chất cần thiết như iốt vào muối ăn, sắt vào gia vị, vitamin A vào đường hạt, vitamin vào sữa, nước giải khát,… đã trở thành một yêu cầu bắt buộc, thậm chí được quy định bởi pháp luật. Điều này nhằm giải quyết vấn đề thực tế của “nạn đói tiềm ẩn”, khi mà nhiều người dân vẫn thiếu hụt các dưỡng chất quan trọng trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
Ví dụ về các sản phẩm trong nhóm này bao gồm nước trái cây bổ sung vitamin và khoáng chất để cung cấp năng lượng và dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Sữa bột bổ sung acid Folic, vitamin, khoáng chất cũng như bổ sung DHA, EPA vào sữa và thức ăn cho trẻ để phát triển trí não và hệ thần kinh.
Nhóm thực phẩm chức năng dạng viên
Là một trong những nhóm đa dạng nhất với nhiều loại sản phẩm khác nhau như viên nang, viên nén, hoặc viên sủi. Các sản phẩm trong nhóm này thường chứa các hoạt chất sinh học, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Ví dụ, các viên sủi chứa các vitamin và khoáng chất để bổ sung nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày, trong khi viên tăng lực chứa các thành phần giúp tăng cường sức khỏe và năng lượng.
Các loại thực phẩm chức năng chống ôxy hóa được sản xuất từ các hoạt chất sinh học chiết xuất từ thảo dược, nhằm giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác động của các gốc tự do và tác nhân gây hại từ môi trường. Ngoài ra, cũng có các sản phẩm chức năng chống ung thư và lão hóa, được thiết kế để hỗ trợ sức khỏe và ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến sự lão hóa và ung thư.
Nhóm thực phẩm chức năng không béo, không đường, giảm năng lượng
Thường bao gồm các sản phẩm như trà thảo dược, được sản xuất để hỗ trợ quá trình giảm cân và duy trì sức khỏe toàn diện. Nhóm này thường được thiết kế để hỗ trợ cải thiện các chức năng sinh lý, thần kinh và tiêu hóa, đồng thời tăng cường sức đề kháng và sức khỏe tổng thể.
Nhóm thực phẩm chức năng các loại nước tăng lực và giải khát
Là những sản phẩm được sản xuất và chế biến đặc biệt để cung cấp năng lượng, các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể trong quá trình vận động thể lực, thể dục thể thao và công việc lao động nặng nhọc. Các loại nước này thường được tinh chế với các thành phần đặc biệt như đường, điện giải và các chất bổ sung dinh dưỡng như vitamin B và C, magiê và kali để giúp cơ thể duy trì sức khỏe và hoạt động hiệu quả trong các hoạt động cần sự sức mạnh và năng lượng.
Nhóm thực phẩm chức năng giàu chất xơ
Là một phần quan trọng của chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Chúng bao gồm các polysaccharide không phải là tinh bột, chúng cung cấp một cấu trúc chắc chắn cho mô và tế bào thực vật, đồng thời hỗ trợ quá trình tiêu hóa và chống lại tình trạng táo bón. Chất xơ cũng đã được chứng minh là có khả năng ngăn ngừa ung thư đại tràng và cải thiện chuyển hóa cholesterol, giúp giảm nguy cơ suy vành và sỏi mật. Hơn nữa, chất xơ giúp tạo cảm giác no và giảm cảm giác đói, từ đó có thể hỗ trợ trong quá trình giảm cân, giảm béo và kiểm soát đái đường.
Nhóm thực phẩm chức năng cung cấp các chất tăng cường chức năng đường ruột
Bao gồm cả xơ tiêu hóa sinh học (Probiotics) và tiền sinh học (Prebiotics) đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe đường ruột và hệ vi khuẩn cộng sinh ruột.
Probiotics, các vi khuẩn có lợi sống trong cơ thể, có thể giúp cải thiện hệ vi khuẩn nội sinh và kích thích hệ miễn dịch của cơ thể. Trong khi đó, Prebiotics như Oligosaccharide tạo một môi trường lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn có lợi, giúp cải thiện sức khỏe đường ruột và tăng cường hệ miễn dịch. Khi kết hợp lại với nhau, Synbiotics kết hợp tác động của cả hai loại chất này, giúp cân bằng vi sinh trong đường ruột và tối ưu hóa sức khỏe toàn diện của cơ thể.
Nhóm thực phẩm chức năng đặc biệt
Nhóm thực phẩm chức năng đặc biệt đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng và sức khỏe đặc biệt của các nhóm đối tượng cụ thể. Các sản phẩm trong nhóm này được thiết kế và sản xuất để đáp ứng các nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt và cung cấp các lợi ích sức khỏe cho những người có nhu cầu riêng biệt như:
- Thực phẩm cho phụ nữ mang thai: Cung cấp các dưỡng chất quan trọng giúp hỗ trợ sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi.
- Thực phẩm cho người cao tuổi: Cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì sức khỏe và hỗ trợ chức năng của cơ thể khi lão hóa.
- Thực phẩm cho trẻ ăn dặm: Cung cấp các loại thức ăn phù hợp với giai đoạn ăn dặm của trẻ, giúp chúng phát triển và hấp thụ dinh dưỡng tốt nhất.
- Thực phẩm cho vận động viên và phi hành gia: Cung cấp năng lượng và dưỡng chất cần thiết để duy trì sức khỏe và hiệu suất hoạt động cao.
- Thực phẩm qua ống thông dạ dày: Cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho những người không thể tiêu hóa thức ăn thông thường.
- Thực phẩm cho người cao huyết áp: Cung cấp các thành phần giúp kiểm soát áp lực máu và duy trì sức khỏe tim mạch.
- Thực phẩm cho người có rối loạn chuyển hóa bẩm sinh như Phenylketonuri, Galactosemia: Cung cấp các loại thực phẩm được điều chỉnh đặc biệt để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của họ.
- Thực phẩm cho người đái đường: Cung cấp các sản phẩm giúp kiểm soát đường huyết và hỗ trợ quản lý bệnh đái đường.
- Thực phẩm thiên nhiên như tỏi, trà xanh và các chất sinh học thực vật: Cung cấp các thành phần tự nhiên có lợi cho sức khỏe, được sử dụng để hỗ trợ các vấn đề sức khỏe cụ thể hoặc như một phần của chế độ ăn lành mạnh.
Bên cạnh các phân loại trên, còn có nhiều cách phân loại khác được áp dụng ở các quốc gia khác nhau, và chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về chúng trong các bài viết sau.